Γιατί γράφω;

Στο βιβλίο "Δημιουργική Γραφή για μελλοντικούς ομότεχνους", η συγγραφέας Πόλυ Μηλιώρη δίνει μέσω μιας σειράς ασκήσεων, προσωπικών εμπειριών και συμβουλών, μια εικόνα για το πώς εργάζεται η ίδια όταν γράφει.
Αυτό το βιβλίο, εκτός από εγχειρίδιο συγγραφικής, είναι ταυτόχρονα μια πρόσκληση προς τους μελλοντικούς ομότεχνούς της, να δουν όλα τα στάδια, όλες τις σκέψεις, όλες τις ενέργειες που κάνει κάποιος από τη στιγμή που θα συλλάβει μια ιδέα, μέχρι την τελική στιγμή, τη στιγμή της ολοκλήρωσής της ως ιστορία.
Στο πρώτο κεφάλαιο, η συγγραφέας καλεί τον αναγνώστη
α) να γράψει ένα κείμενο 1-2 δακτυλογραφημένες σελίδες με θέμα "Μου αρέσει να γράφω"
β) να βρει κείμενα, αποσπάσματα κάποιου συγγραφέα, που να περιγράφουν τη χαρά ή την ανάγκη της γραφής

Ξεκίνησα λοιπόν να γράφω το κείμενό μου και κάνοντας ένα μικρό διάλειμμα, σκέφτηκα να ψάξω στο internet, μήπως και βρω κάτι  για τη δεύτερη άσκηση.
Έμεινα έκπληκτη, όταν κατά σύμπτωση έπεσα πάνω στα λόγια του Τούρκου συγγραφέα Ορχάν Παμούκ. 

Ήταν λες και διάβαζα το κείμενο που είχα αρχίσει να γράφω εγώ η ίδια λίγο νωρίτερα.
Έτσι είπα να το παραθέσω εδώ :

Γιατί γράφω;

“Γράφω γιατί νιώθω μια εσωτερική ανάγκη να γράψω.

Γράφω γιατί δεν μπορώ να κάνω μια κανονική δουλειά, όπως οι άλλοι άνθρωποι.

Γράφω γιατί θέλω να διαβάζω βιβλία σαν κι αυτά που γράφω.

Γράφω γιατί είμαι θυμωμένος με όλους.

Γράφω γιατί μ’ αρέσει να κάθομαι σ’ ένα δωμάτιο όλη μέρα γράφοντας.

Γράφω γιατί μπορώ να συμμετέχω στην πραγματική ζωή, μονάχα αλλάζοντάς την.

Γράφω γιατί θέλω οι άλλοι, ολόκληρος ο κόσμος, να μάθουν τι ζωή ζήσαμε, και εξακολουθούμε να ζούμε, στην Ινσταμπούλ, στην Τουρκία.

Γράφω γιατί αγαπώ τη μυρωδιά του χαρτιού, της μελάνης.

Γράφω γιατί πιστεύω στη λογοτεχνία, στην τέχνη του μυθιστορήματος, περισσότερο απ’ ότι πιστεύω σε οτιδήποτε άλλο.

Γράφω γιατί μου έγινε συνήθεια, πάθος.

Γράφω γιατί φοβάμαι μήπως ξεχαστώ.

Γράφω γιατί μου αρέσει η φήμη και το ενδιαφέρον που φέρνει το γράψιμο.

Γράφω για να είμαι μόνος.

 Ίσως γράφω επειδή ελπίζω να καταλάβω γιατί είμαι τόσο πολύ, πολύ θυμωμένος με όλους.

Γράφω γιατί μου αρέσει να με διαβάζουν.

Γράφω γιατί άπαξ και ξεκινήσω ένα μυθιστόρημα, ένα δοκίμιο, μια παράγραφο, θέλω να την τελειώσω.

Γράφω γιατί όλοι περιμένουν από μένα να γράφω.

Γράφω γιατί έχω μια παιδιάστικη πίστη στην αθανασία των βιβλιοθηκών και κατά προέκταση των βιβλίων μου στο ράφι.

Γράφω γιατί με ενθουσιάζει να μεταμορφώνω όλη την ομορφιά και τον πλούτο του κόσμου σε λέξεις. Γράφω, όχι για να πω μια ιστορία αλλά για να συνθέσω μια ιστορία.

Γράφω γιατί θέλω να δραπετεύσω από το αίσθημα ότι υπάρχει ένας τόπος όπου πρέπει να πάω, αλλά – όπως σε όνειρο – δεν τα καταφέρνω.

Γράφω γιατί ποτέ δεν κατάφερα να είμαι ευτυχισμένος.

Γράφω για να είμαι ευτυχισμένος”.

Φυσικά και υπάρχουν διαφορές μεταξύ μας σε κάποια σημεία, μα το κεντρικό νόημα είναι το ίδιο.

Βρήκα και άλλα παρόμοια αποσπάματα, μα εκεί ήταν λιγότερα τα κοινά σημεία.

Θα παραθέσω και αυτά :

1.Δείγμα (και δήγμα) γραφής

Γιατί γράφω; Γράφω γιατί αντιδρώ. Αντιδρώ στον καταιγισμό των συμβάντων, των σκέψεων και των δράσεων που διαμορφώνουν το ορμητικό ποτάμι που θέλει να μας συμπαρασύρει στο ρεύμα του, να μας βάλει σ' αυτόν τον κινούμενο δρόμο της ζωής οδηγώντας μας στις εκβολές του, για να μας εκβράσει τελικά στην απέραντη θάλασσα μιας ακατάστατης ομοιομορφίας, μιας εντροπικής αταξίας από την οποία δεν υπάρχει επιστροφή.
Γράφω γιατί αρνούμαι να κινηθώ με το ρεύμα που άλλοι διαμορφώνουν για μας.
Γράφω γιατί δεν είμαι ψόφιο ψάρι ούτε ξερό φύλλο για να ακολουθήσω την ροή των γεγονότων που άλλοι υποκινούν, την ροή που μας ωθεί στον μεγάλο αναμείκτη, στο παγκόσμιο μίξερ ενός πλανήτη που γυρίζει ολοένα και πιο γρήγορα ρουφώντας μας στην περιδίνισή του και κάνοντάς μας να τρέχουμε χωρίς να ξέρουμε το γιατί.
Γράφω γιατί αντιστέκομαι. Και φωνάζω για να ακούσω μέσα στην έρημο των βοώντων την αντήχηση της φωνής τής πατρίδας μου, του γένους μου, του Θεού μου.
Γράφω για να ακούσω, για να δω, για να ψηλαφήσω, για να οσφρανθώ, για να ωθήσω τον διαχρονικό Έλληνα μέσα μου, πλάϊ μου, γύρω μου.στυλ «απ’όταν θυμάμαι το εαυτό μου, ήμουν με ένα μικρόφωνο μπροστά σε ένα καθρέφτη/ έπαιζα μπάλα στον ακάλυπτο/ διοργάνωνα αυτοσχέδια κουκλοθέατρα», ξεκαθαρίζουν αμέσως το τοπίο και θεωρούνται ικανοποιητικές και αυτονόητες, κανείς δε ζητά παραπάνω διευκρινήσεις. Εγώ πάλι τι να πω; Απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, ήμουν με ένα μολύβι στο χέρι; Δε λέει και τίποτα αυτό. Ο συγγραφέας καλείται να απαντήσει σε ένα ερώτημα, για το οποίο ίσως και ο ίδιος δεν έχει επαρκείς απαντήσεις. Κάποιοι άλλοι πάλι, ίσως και να ψιλοντρέπονται γι’ αυτές.
«Γιατί έτσι σας αρέσΓράφω για να ξυπνήσω, να διεγερθώ και να διεγείρω, να κοινωνήσω και να συμμετάσχω στην αφύπνιση ενός έθνους, μιας κοινότητας, μιας θέλησης που επιμένει να υπάρχει ελληνικά, έστω και σε υπολανθάνουσα χειμερία νάρκη.
Γράφω γιατί προαισθάνομαι τον σεισμό που έρχεται, γιατί προσλαμβάνω τα πρόδρομα κύματα μιας έκρηξης και ενός σοκ που πρέπει να απορροφήσουμε χωρίς να μας διαλύσει.
Γράφω για να εκπέμψω S.O.S: «η πατρίδα κινδυνεύει». Από εμάς τους ίδιους που χάσαμε την μεταφυσική μας πυξίδα, τον πνευματικό μας φάρο και τον ψυχικό μας βηματισμό.
Γράφω γιατί προσεύχομαι και επικαλούμαι τον Θεό της Ελλάδος. Την αόρατη συνεκτική δύναμη του γένους που θα μας κρατήσει ενωμένους μπροστά στο διαβρωτικό ισλαμικό μάγμα και την περιρρέουσα επιθετικότητα των αλλογενών που επιδιώκουν την φυλετική μας αλλοίωση και τον εθνικό μας κατακερματισμό.
Γράφω γιατί πιστεύω στον αναγεννώμενο φοίνικα του πνεύματος των Ελλήνων ως αντίβαρο στην διαφθορά των αρπακτικών του χρήματος και την ακαμψία θανάτου (rigor mortis) που αποπνέουν τα χειραγωγούμενα ανδρείκελα της εξουσίας.
Γράφω γιατί εξανίσταμαι. Γράφω γιατί ανθίσταμαι. Γράφω για να μην πυροβολήσω. (του Χρήστου Γούδη)

2.Μα γιατί γράφω επιτέλους;

Ένα από τα πιο ιντριγκαδόρικα ερωτήματα που τίθενται σε συγγραφείς είναι το «γιατί γράφετε;» Ομολογώ ότι όταν άκουσα για πρώτη φορά αυτήν την ερώτηση ένιωσα αμήχανα. «Έλα μου ντε…», πήγα να πω, αλλά κατάλαβα, ευτυχώς αμέσως, ότι ίσως και να μην κάλυπτα σφαιρικά το θέμα και να άφηνα το συνομιλητή μου με την απορία. Το «έλα μου ντε…», όσο επαρκές και να το θεωρώ σαν απάντηση, σίγουρα αφήνει πολλά κενά. Ομολογώ επίσης, ότι ενώ μου φαίνεται αρκετά παράξενο σαν ερώτημα, το ίδιο θα έθετα κι εγώ σε ένα συγγραφέα. Και χωρίς να γνωρίζω το γιατί. Κι αυτό ακριβώς είναι το ερώτημα που δε θα τεθεί ποτέ σε έναν τραγουδιστή/ ποδοσφαιριστή/ ηθοποιό. Είναι εμφανές ότι ο τραγουδιστής/ ποδοσφαιριστής/ ηθοποιός, τραγουδά/ παίζει ποδόσφαιρο/ παίζει ένα ρόλο γιατί βιοπορίζεται από αυτό, έχει γίνει γνωστός από αυτό, το κάνει καλά, έχει καλή φωνή, δυνατά πόδια, κλπ. Ενώ ο συγγραφέας; Αν πάλι τεθεί αυτό το ερώτημα στους προηγούμενους, τότε απαντήσεις του ει», ήταν το σλόγκαν μπύρας, το οποίο ενίοτε εφαρμόζει γάντι και στις περιπτώσεις συγγραφέων. Σε πολλά πράγματα απλά δεν απαντιέται το «γιατί», θέλει πολύ ψάξιμο και ίσως μια απάντηση που δίνεται τώρα, να μην ισχύει σε κάποια χρόνια. Το «γιατί γράφω» διαφέρει φεγγάρια ολόκληρα από το «γιατί άρχισα να γράφω». Κι αυτό διότι με τα χρόνια αλλάζουν οι ανάγκες του συγγραφέα που καλύπτονται από τη γραφή. Παλιότερα έδινα την απάντηση «για να εκφραστώ». Ευτυχώς ήταν όλοι πολλοί ευγενείς μαζί μου και κανείς δεν επέμεινε «οκ, εκφράστηκες. Γιατί δεν έχωνες τα γραπτά σου σε κανά συρτάρι, μπας και γλιτώναμε κι εμείς;». Κι όντως, η αρχική ανάγκη έκφρασης, ή όπως αλλιώς θέλετε να την πείτε, ξεπεράστηκε αμέσως με το που ικανοποιήθηκε. Αλλά τότε γεννήθηκε η ανάγκη του «να εκδοθώ, να δω το βιβλίο τυπωμένο». Και πάει λέγοντας… Κακά τα ψέματα, όλοι ευχαριστιόμαστε όταν βλέπουμε ότι το βιβλίο μας πάει καλά, πουλάει, έχει καλή υποδοχή, δέχεται καλές κριτικές, βραβεύεται. Όλων η αυτοπεποίθηση ανεβαίνει, όλων το «εγώ» ικανοποιείται, με μια καλή πορεία. Και είναι ανθρώπινο αυτό. Η ανάγκη για έκφραση και για επαφή με το κοινό και για ανταλλαγή απόψεων κι εμπειριών είναι κατά βάση το ίδιο ανθρώπινη με την ανάγκη για προβολή, ή για οικονομικές απολαβές ή για αναγνωρισιμότητα. Είναι όλα εκφάνσεις του ίδιου ανθρώπου. Για έναν συγγραφέα όμως θεωρώ πως είναι απαραίτητο, όλες αυτές τις εκφάνσεις, αντικρουόμενες μερικές φορές, να τις ισορροπεί μέσα του, να τις κατανέμει κατά τέτοιον τρόπο και σε τέτοια ποσοστά, ούτως ώστε να βγαίνει κάτι αληθινό. Με δυο λόγια να τα έχει καλά με τον εαυτό του. Είχαν ρωτήσει κάποτε αμερικάνο συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων (όλα του τα έργα έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο) «γιατί γράφει», κι αυτός πολύ τίμια και πολύ συνειδητοποιημένα απάντησε «για τα λεφτά». Δεν το κατακρίνω αυτό, πώς θα μπορούσα άλλωστε να κατακρίνω έναν άψογο επαγγελματία, με στόχους, πού δεν κοροϊδεύει το κοινό του; Ίσα-ίσα τιμώ και σέβομαι τις σταράτες απόψεις.
Κι εσύ γιατί γράφεις;, μπορεί να με ρώταγε πάλι κάποιος, μετά από όλα τα παραπάνω. Κατά κύριο λόγο γιατί είμαι ευχαριστημένος με τον εαυτό μου, είτε συλλαμβάνοντας μιαν ιδέα, είτε με το χειρισμό ενός θέματος, είτε εκδίδοντας το βιβλίο, είτε βλέποντας αν το βιβλίο αρέσει, είτε…, είτε… Κυρίως όμως πιστεύω ότι έχω βρει κάτι, το οποίο για τα δικά μου δεδομένα και με τα δικά μου στάνταρ, και τονίζω «τα δικά μου», το κάνω αξιοπρεπώς για μένα. Μπορεί για άλλους να μην το κάνω καλά, σε πάρα πολλούς να μην αρέσω, και πάει λέγοντας…, αλλά είναι πολύ σημαντικό να κάνεις κάτι, το οποίο αρχικά να αρέσει σε εσένα και να προσπαθείς να εξελιχθείς μέσω αυτού. Δεν έχω και καμιά άλλη ιδιαίτερη δεξιότητα ή κλίση άλλωστε, για να αφήσω το βιβλίο και να πιάσω να κάνω π.χ. ικεμπάνα. Συνεπώς οι λόγοι σε μένα, και πιστεύω σε πολλούς άλλους, είναι βαθιά «ψυχοθεραπευτικοί». Το βιβλίο είναι διαφυγή, διασκέδαση, ταξίδι για τον αναγνώστη, αλλά σίγουρα είναι και για το συγγραφέα, έτσι τουλάχιστον πρέπει να είναι. Ο συγγραφέας πρέπει να χαίρεται το ταξίδι που κάνει, όσο και να διαρκέσει αυτό, και να απολαύσει μετά τον προορισμό στον οποίον έφτασε.
Πολλοί από εμάς με τα χρόνια, πέφτουμε στο τριπάκι του «να βγάλουμε κάτι και φέτος», του «έχω καιρό να γράψω, πρέπει να στρωθώ», ακόμα και του «πρέπει να κρατηθώ στην επικαιρότητα». Δε λέω ότι δεν έχω κάνει κι εγώ αυτές τις σκέψεις, είπαμε άλλωστε ότι ανθρώπινα είναι όλα. Όταν όμως βλέπω, το τι ψεύτικο πράγμα πάω να γράψω, απλά και μόνο για να γράψω κάτι, τότε δεν μπορώ να συνεχίσω και το παρατώ. Πάνω απ’ όλα πρέπει να αρέσω πρώτα σε μένα, για να έχω την πιθανότητα να αρέσω και σε άλλους… (Του Βασίλη Παπαθεοδώρου)