23 Αυγούστου 2010

Ιμαρέτ, στη σκιά του ρολογιού - Γιάννης Καλπούζος




Σήμερα ανεβήκαμε από την Πάργα στα Σύβοτα. Είχα πάρει μαζί μου το αγαπημένο μου μπλε τετράδιο και ξάπλωσα στην παραλία ατενίζοντας το απέραντο πράσινο και το γαλάζιο της θάλασσας για να γράψω δυο λόγια γι’αυτό το υπέροχο μυθιστόρημα. Μα καθώς προσπαθούσα να βρω τις λέξεις, χανόμουν μέσα στις εικόνες που γέννησε το μυαλό μου καθώς το διάβαζα. 
Ένα παραμύθι ήταν αυτό το βιβλίο. Ένα παραμύθι που με ταξίδεψε στην τουρκοκρατούμενη Άρτα του 1854. Δυο αγόρια γεννιούνται την ίδια νύχτα, ένας Έλληνας και ένας Τούρκος, και η μοίρα τους κάνει ομογάλακτους. Το μυθιστόρημα παρακολουθεί τη ζωή τους με φόντο την άγνωστη στο πλατύ κοινό ιστορία της περιοχής, και όχι μόνο. Το βιβλίο έχει αφηγηματικό χαρακτήρα. Οι δυο πρωταγωνιστές, ο Λιόντος και ο Νετζίπ, αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο εναλλάξ ανά κεφάλαιο, τα γεγονότα της καθημερινότητάς τους που σημάδεψαν τη ζωή τους από τα νεανικά τους χρόνια. Μια ολόκληρη εποχή αναπαριστάνεται με μοναδικό τρόπο και χωρίς προκατάληψη παράλληλα με την περιπέτεια, την δράση, τον έρωτα, τις κωμικές ή τραγικές καταστάσεις. Κάθε ήρωας, κάθε πρόσωπο του βιβλίου είναι τόσο αληθινό που νιώθεις πως το βλέπεις μπροστά σου ολοζώντανο. Οι διάλογοι είναι τόσο ζωντανοί και νιώθεις σαν θεατής που παρακολουθεί κάποιο θεατρικό έργο. Έμαθα τόσα πράγματα διαβάζοντας αυτό το βιβλίο αφού ο συγγραφέας μεταδίδει συγκλονιστικές πληροφορίες για τις συνήθειες, τον τρόπο ζωής και την συνύπαρξη των διαφορετικών λαών στην Άρτα. Αυτό είναι που με κάνει να θέλω να διαβάσω ξανά αυτό το βιβλίο, κι ας το έχω μόλις τελειώσει.
Στη σκιά του ρολογιού που χτυπά τις οθωμανικές ώρες ζουν Έλληνες, Τούρκοι, και Εβραίοι. Οι δυο φίλοι, ο Λιόντος και ο Νετζίπ, μια δολοφονία μυστήριο, ο παππούς Ισμαήλ- η κορυφαία για μένα φιγούρα του βιβλίου- , η «μικρή» ακόμα Ελλάδα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο φανατικός Ντογάν, συγκρούσεις, επαναστάσεις, συνύπαρξη, καθημερινή ζωή, χοροεσπερίδες, Καφέ Αμάν, πετροπόλεμος, Αποκριές, Ραμαζάνι, χαμάμ, ο τουρκικός μπερντές του Καραγκιόζη, αφορισμοί, ο «άλλος» στα πρόσωπα και στις συνήθειες των κατοίκων των τριών φυλών, λαθρεμπόριο, κολίγοι, τσιφλικάδες, πλούτος και εξαθλίωση, γλυκιά και πικρή ζωή. Όλα έχουν θέση στο ιμαρέτ του Θεού. Τι είναι ιμαρέτ;
Κυριολεκτικά πρόκειται για φιλανθρωπικά ιδρύματα εντός ή εκτός των πόλεων που προσέφεραν τροφή σε ταξιδιώτες, ενώ λειτουργούσαν και  σαν ορφανοτροφεία και πτωχοκομεία. Τα πιο πλούσια προσέφεραν και τροφή για τα ζώα – υποζύγια. Θα παραθέσω εδώ τα λόγια του παππού Ισμαήλ : «Ένα ιμαρέτ είναι η γη. Κι εμείς οι φτωχοί, τα ορφανά και οι ταξιδιώτες της ζωής, που μας φιλοξενεί. Μας τρέφει, ανοίγει την αγκαλιά του, μας δέχεται και μας επιτρέπει  να απολαύσουμε και να χαρούμε τη ζωή». Θα μπορούσα να παραθέσω πάρα πολλές φράσεις  από αυτό το βιβλίο μα θα έγραφα ώρες. Για αυτό θα αναφέρω αυτές που μου έκαναν την μεγαλύτερη εντύπωση. Θυμάμαι μία πολύ ωραία που είπε κάποιος Έλληνας στον Τούρκο Νετζίπ όταν ο τελευταίος απόρησε με τους Ευρωπαίους φιλέλληνες που έφυγαν από τη χώρα τους για να έρθουν να πολεμήσουν έναν εχθρό που δεν γνώριζαν και που δεν τους απειλούσε και να πεθάνουν για την ελευθερία μιας άλλης χώρας. Τότε ο Έλληνας του είπε : «Όταν ο λαός που γέννησε τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Περικλή, τον Λεωνίδα και τόσους άλλους είναι σκλαβωμένος, κανένας δεν δικαιούται να λέει πως ζει ελεύθερος. Σε κάθε γωνιά της γης, όλοι θα πρέπει  να αισθάνονται ένα μερίδιο της σκλαβιάς μας.» Παρακάτω, κι όταν τελικά γίνεται η ένωση της Άρτας με την υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα και βλέποντας ο Νετζίπ την συμπεριφορά ορισμένων Ελλήνων απέναντί τους, συλλογίζεται : «Αντί να οργιστώ ένιωσα οίκτο για το πρόσωπό του (για κάποιον Έλληνα που τώρα τον υποτιμούσε). Γιατί όποιος μέσα στη χαρά του αφήνει να εκδηλωθεί το μίσος του και η κακία του, αντί να γίνεται καταδεκτικός και ανεκτικός, θα πει πως είναι αξιολύπητος.» Ο Έλληνας φίλος του όμως, ο Λιόντος, βλέποντας την λύπη του θα πει : «Αδέρφι… εμείς χαιρόμαστε κι εσύ λυπάσαι. Δε μπορώ να σου δώσω κάτι από αυτή τη χαρά ούτε θέλω  να σου κρυφτώ πως τάχα δε χαίρομαι. Όμως περάσαμε πολλά καλά και πολλά κακά μαζί. Εγώ χόρτασα τη χαρά μου για σήμερα. Αν κερνάς καφέ, τον πίνουμε στην αυλή σου.» Κι ο Νετζίπ ρωτάει : «Επειδή με συμπονάς ή επειδή με λυπάσαι;» Ο Λιόντος με τη σειρά του απαντά : «Επειδή είσαι φίλος μου και σε αγαπάω», δείχνοντας πως μπορεί να υπάρξει πραγματική φιλία ανάμεσα σε ανθρώπους που τους χωρίζουν τόσο πολλά.
Προτίμησα να παραθέσω ορισμένες φράσεις του βιβλίου γιατί όπως σας είπα έχει αφηγηματικό χαρακτήρα και περικλείει πολλά γεγονότα που θα ήταν αδύνατον να απαριθμήσω σε λίγες γραμμές. Το σίγουρο πάντως είναι πως αυτό το βιβλίο το λάτρεψα και θα το θυμάμαι για πάντα! Γρήγορα θα το ξαναδιαβάσω με την ίδια ευχαρίστηση!


Να μην παραλείψω να προσθέσω πως το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο αναγνωστών για το 2009 από το ΕΚΕΒΙ και πραγματικά πίστεύω πως άξιζε αυτή τη βράβευση χωρίς να θέλω να υποτιμήσω κανένα από τα υπόλοιπα που βρίσκονταν στη λίστα με τα υποψήφια.



Κάντε το ταξίδι... Αξίζει!

12 σχόλια:

  1. τετοια μυθιστορηματα που περιγραφουν τη ζωη κατα την περιοδο της τουρκοκρατιας ειναι τα αγαπημενα μου!
    καλη εβδομαδα!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος24/8/10 10:28 π.μ.

    Φαινεται πολυ ενδιαφερον και καλογραμμενο.Ωραια προταση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μου είναι δύσκολο να διαβάσω βιβλία με ιστορικές αναφορές. Τα βρίσκω να με εγκλωβίζουν σε γεγονότα αυστηρής εξέλιξης και πνίγομαι. Ομολογώ ότι υστερώ πολύ σε θέματα ιστορικής αλήθειας. Όμως προπορεύομαι σε... μαγεία!
    Καλημέρα Νατάσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μ αρεσουν πολυ τα ιστορικα μυθιστορηματα, θα το εχω υποψη μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Καλησπέρα Νατάσσα μου!

    Τι κάνεις; Όλα καλά; Πώς ήταν ο δεύτερος γύρος διακοπών; Ελπίζω να πέρασες πολύ όμορφα.

    Παντρεύεσαι!!!!;;;;; Αυτή κι αν είναι μεγάλη αλλαγή! Με το καλό Νατάσσα μου κι εύχομαι ολόψυχα να ριζώσετε μαζί με τον αγαπημένο σου για μια γλυκιά αιωνιότητα!!! Πωπω!!! Τρεις βδομάδες έλειψα και γάμους βρήκα! Που να έλειπα πιο πολύ! Χαχαχαχαχα!!!! Πολύ το χάρηκα!!!

    Α! Κι επί του παρόντος! Μην ξεχνιόμαστε! Με την ανατολή γενικά εγώ έχω μεγάλο θέμα. Το βιβλίο αυτό μου έχει κινήσει την περιέργεια κι από το δείγμα που μας έδωσες, φαίνεται καλό! Θα το κοιτάξω!!!

    Λοιπόν, Νατάσσα μου, να έχεις ένα υπέροχο απόγευμα κι μια ακόμα πιο όμορφη Νύχτα (το καλοκαίρι δεν τελείωσε ακόμα!!!)!!! Πολλά φιλιά!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Τα ιστορικά βιβλία που αναφέρονται σε πόλεις σύγχρονες αλλά σε εποχές και συνθήκες κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, εθνικές, διαφορετικές είναι νομίζω πολύ ενδιαφέροντα. Το παρελθόν κάθε τόπου είναι ζωή του. Ο τρόπος δε που παρουσίασες εσύ το βιβλίο σε κάνει να θέλεις να το αποκτήσεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @apinkdreamer
    καλώς ήρθες! Γενικότερα αγαπώ πολύ τα ιστορικά μυθιστορήματα! Δεν έχει τύχει να διαβάσω ποτέ κάποιο και να μην μου έχει αρέσει!

    Να περνάς!
    Καλό σου απόγευμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. @meanan
    είναι πραγματικά ένα εξαιρετικό βιβλίο! Ό,τι και να πω θα είναι λίγο!

    Τα φιλιά μου!
    ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. @Γουϊκα μου
    ο συγγραφέας έχει κάνει εξαίρετη δουλεία! Νομίζω πως είναι και ο ίδιος από την Άρτα και είναι άξιο θαυμασμού το γεγονός οτι γνωρίζει τόσο καλά την ιστορία του τόπου του! Μένει πάντα αμερόληπτος και η αφήγησή του σε καθηλώνει! Τι Έλληνες, τι Τούρκοι, τι Εβραίοι; Όλοι παιδιά ενός Θεού είμαστε!

    Φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @Ρικούλα μου,
    διάβασέ το και δε θα χάσεις! Είναι φοβερό σου λέω! Άκουσέ με!

    Πολλά πολλά φιλάκια τσα μαγουλάκια σου!
    ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. @Έσπερέ μου
    γύρισες! Επιτέλους! Εγώ είμαι στην Πάργα τώρα! Από βδομάδα θα είμαι Αθήνα! Είναι πανέμορφα εδώ πάνω!
    Είδες έλειψες και έχασες τα νέα τα φοβερά! Παντρεύομαι ναι! Το φθινόπωρο! Σε ευχαριστώ πολύ για τις ευχές σου! Άντε και στα δικά σου!
    Το βιβλίο πάντως είναι πολύ καλό! Αξίζει να του ρίξεις και μια και δυο και τρεις ματιές!

    Τα φιλιά μου καλέ μου φίλε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @Χριστόφορέ μου!!!
    Α είναι φοβερό βιβλίο πίστεψέ με!
    Να το διαβάσεις! Θα περιμένω να ακούσω κ τη δική σου γνώμη! Ακόμα είμαι διακοπές! Άντε να γυρίσω Αθήνα να διαβάσω τον Τουκουρ Σεϊταν γιατί εδώ πέρα δεν βρίσκω το χρόνο!
    Ελπίζω να περνάς καλά!

    Φιλάκια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Πες μου αυτό που σκέφτηκες...
Σε ακούω...